มีคนถามผมเรื่องนี้บ่อยมาก เพราะการซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์เป็นธุรกรรมสมัยใหม่ซึ่งไม่มีในสมัยอิสลามยุคต้น แต่ก่อนตอบ ขอทำความเข้าใจเรื่องหุ้นเสียก่อน
หุ้น มุสลิมซื้อได้หรือไม่?
บทความโดย: บรรจง บินกาซัน
มีคนถามผมเรื่องนี้บ่อยมาก เพราะการซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์เป็นธุรกรรมสมัยใหม่ซึ่งไม่มีในสมัยอิสลามยุคต้น แต่ก่อนตอบ ขอทำความเข้าใจเรื่องหุ้นเสียก่อน
การร่วมหุ้นกันทำธุรกิจหรือการค้าที่ฮะลาล เป็นเรื่องที่อิสลามส่งเสริม เพราะเป็นการรวมตัวกัน(ญะมาอ๊ะฮฺ)เพื่อสร้างความเจริญทางด้านเศรษฐกิจ หุ้นประเภทนี้ไม่มีปัญหา
แต่หุ้นที่ซื้อขายกันในตลาดหลักทรัพย์เป็นสิ่งหลายคนกังขา และบางคนหุนหันฟันธงไปแล้วว่าเป็นสิ่งต้องห้าม(ฮะรอม) การด่วนตัดสินโดยไม่รอบคอบเช่นนี้เป็นอันตรายต่อผู้ตัดสินเอง เพราะอาจเข้าข่ายการทำสิ่งที่ฮะลาลให้เป็นที่ฮะรอม
หุ้นที่ซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์ถือเป็นสินค้าที่มีอยู่จริง เพราะคนถือหุ้นที่ตนเองซื้อมาจากตลาดหลักทรัพย์มีกรรมสิทธิ์ในกิจการที่ตัวเองถือหุ้นอยู่และมีสิทธิ์ได้รับผลตอบแทนในรูปของเงินปันผล ดังนั้น ถ้าสิ่งที่ซื้อขายมีอยู่จริงเป็นรูปธรรม การซื้อขายก็เป็นที่อนุมัติตามหลักชะรีอ๊ะฮฺ
แต่หลักทรัพย์ที่นำมาซื้อขายในตลาดหลักก็เหมือนสินค้าที่มีทั้งที่เป็นสิ่งอนุมัติและสิ่งต้องห้าม ดังนั้น นักนิติศาสตร์อิสลามจึงได้กำหนดหลักเกณฑ์การซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ไว้ดังนี้
เกณฑ์การดำเนินธุรกิจ
หลักทรัพย์ที่ชะรีอ๊ะฮฺหรือกฎหมายอิสลามห้ามซื้อขายหรือครอบครอง คือ
1. ธนาคาร สถาบันการเงินหรือประกันภัยที่ไม่ได้ดำเนินธุรกิจตามหลักชะรีอ๊ะฮฺ
2. ธุรกิจที่เกี่ยวกับสิ่งมึนเมา
3. ธุรกิจที่มีผลิตภัณฑ์เกี่ยวของกับสุกร
4. ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการบันเทิง เช่น คาสิโน การพนัน โรงภาพยนตร์ ดนตรี สื่อลามก
5. ธุรกิจที่เกี่ยวกับยาสูบ
6. ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการผลิตอาวุธหรือจำหน่ายอาวุธ
นอกจากนี้แล้วยังมีหลักเกณฑ์โครงสร้างทางการเงินในการพิจารณาว่าหุ้นของกิจการใดที่อนุมัติให้ซื้อขายและครอบครองอีกด้วย
เกณฑ์โครงสร้างทางการเงินมีดังนี้
1. ส่วนของหนี้ต้องน้อยกว่า 33 เปอร์เซ็นต์ของทรัพย์สินรวม
2. ส่วนของเงินสดและดอกเบี้ยต้องน้อยกว่า 33 เปอร์เซ็นต์ของสินทรัพย์รวม
3. สัดส่วนของบัญชีลูกหนี้และเงินสดต้องน้อยกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ของสินทรัพย์รวม
4. ดอกเบี้ยรวมและรายได้อื่นๆที่ไม่ถูกต้องตามหลักศาสนาอิสลามต้องไม่เกิน 5 เปอร์เซ็นต์ของรายได้รวม
หลักเกณฑ์ดังกล่าวนี้พัฒนาและจัดทำขึ้นมาโดยบริษัท Yasaar Limited ซึ่งเป็นบริษัทที่ปรึกษาทางการเงินที่เชี่ยวชาญเรื่องการลงทุนตามหลักศาสนาอิสลาม โดยได้จัดทำ FTSE SET Shariah Index ขึ้นมาโดยมีการทบทวนหลักทรัพย์ปีละ 2 ครั้งในเดือนมิถุนายนและเดือนธันวาคม หลักทรัพย์ตัวใดที่ไม่เข้าเกณฑ์ดังกล่าวข้างต้นก็จะถูกคัดออกไป
สรุป คือหุ้นในตลาดหลักทรัพย์เป็นสิ่งที่ซื้อขายได้ ถ้าอยู่ในหลักเกณฑ์ของชะรีอะฮฺดังกล่าวข้างต้น